Bomen aanlichten: Grondspot of Prikspot?

Bomen zijn er in allerlei soorten en maten. Steeds vaker kiezen mensen ervoor om bomen te verlichten. Daar zijn lampen voor nodig. Waarom kies je voor een grondspot en wanneer juist voor een staande tuinspot? We bekijken het aan de hand van voorbeelden.

Waar kijk je naar als je een boom gaat verlichten?

Een boom verlichten doe je om in de avonduren ook te kunnen genieten van het groen in een tuin, om diepte en herkenning te creëren, voor het verhogen van de veiligheid en het gevoel van welbehagen, om een woonkamer naar buiten "door te trekken". Je kijkt daarbij naar een aantal aspecten van een boom:

• De hoogte van de boom: welke afstand wil je met de verlichting overbruggen?
• De kroon van de boom: heb je te maken met een smalle "spitse" boom of een brede "ronde" boom?
• De bladeren of naalden van de boom: door een naaldboom of boom met kleine blaadjes valt het licht anders dan door een boom met grote bladeren.
• De omgeving van de boom: staat de boom vrij in het veld of tussen struiken? Staat hij alleen of in een groep / bos?

Deze aspecten hebben invloed op de keuzes die je maakt qua verlichting. Daarnaast zul je er ook over nadenken wat je precies wilt bereiken? Wil je de boom ten voeten uit verlichten, wil je juist de structuur van het bladerendek benadrukken of de vorm van de stam?

Bomen verlichten met een tuinspot

Hoe hoog is de boom? Om een hoge boom te verlichten, zal het licht ook verder moeten reiken. Hoe ver licht komt heeft te maken met het samenspel tussen de lichtstroom vanuit de lichtbron (lumen) en de openingshoek (graden) waarmee het licht uit de lichtbron straalt. Een hogere lumenstroom staat gelijk aan een grotere hoeveelheid licht, maar de openingshoek bepaalt hoe sterk dit licht gebundeld wordt. Een smallere (minder dan 40 graden) lichtbundel reikt bij eenzelfde hoeveelheid licht verder dan een bredere (60 graden of meer) lichtbundel.

Hoe hoog is de boom?

De totale lengte van de boom stelt uiteraard ook eisen aan de hoeveelheid licht die je nodig zult hebben. Gaat het om een boom van 10 meter of een van 30 meter?

Welke deel van de boom wil je verlichten?

Schijnt het licht langs de stam van de boom omhoog en heeft het daar geen "last" van blokkades door takken of bladeren? Of verlicht je met name het bladerendek en de kroon van de boom? In het eerste geval zul je willen werken met een smalle lichtbundel dicht bij de stam geplaatst. In het tweede geval werk je doorgaans met verlichting die verder van de boom af staat en een bredere bundel heeft.

Kiezen tussen grondspots en prikspots voor het verlichten van een boom

In de basis kun je met grondspots en staande (opbouw) tuinspots of prikspots dezelfde resultaten behalen, als het gaat om de hoeveelheid licht en de openingshoek daarvan. Ga je er een boom mee verlichten, dan wordt de keuze tussen beiden onder andere beïnvloed door een aantal factoren:

Begaanbaarheid

Staat de boom in een grasveld of langs een pad? Grondspots zijn ideaal voor plekken waar mensen lopen of rijden. Omdat ze in de grond worden ingebouwd, vormen ze geen obstakels en kun je eroverheen lopen of rijden zonder struikelgevaar of schade aan te richten.

De omgeving

Staat de boom vrij of is er beplanting onder of rond de boom aanwezig? Een grondspot zal onder de begroeiing verdwijnen, de lichtbundel blokkeren en het licht zal de boom niet of steeds minder bereiken. Daarom kies je in een situatie van planten, hoog gras of andere begroeiing onder een boom voor staande spots die op een voet of zuil staan. Je kunt de hoogte van die voet afstemmen op de begroeiing. Je wilt de lichtbundel net boven de begroeiing laten beginnen, zodat de lichtbundel ongehinderd richting de boom kan vloeien.

Richtbaarheid

Afhankelijk van de afstand van het armatuur tot de boom zal de behoefte ontstaan om de lichtbundel te kunnen richten. Er zijn grondspots waarvan de lichtbron in de behuizing gekanteld kan worden, waardoor je de bundel in zekere mate kunt afstellen richting bijvoorbeeld de stam van de boom. Het merendeel van grondspots zal deze eigenschap overigens niet hebben. Het is dan ook logischer te kiezen voor een staande tuinspot die je doorgaans eenvoudig kunt kantelen en richten. Hoe verder het armatuur van de boom afstaat, hoe groter de behoefte aan richtbaarheid zal zijn.

Verblinding

Verlichting kan hinderlijk zijn als het verblindend werkt voor mensen die in de buurt van de boom zitten of staan, gebruik daarom bijvoorbeeld de Bodin grondspot met een honingraadfilter.